نادیر شاه آفشار تورکجه داش یازیتی
نادیر شاه تورکجه‌نی دانیشیق دیلیندن چیخاریب یازی دیلی ائتمیشدیر. او تورکجه‌نی دیه‌رله‌ندیرمک اوچون آتا باباسی مولکو اوْلان کلات قالاسینین گیریش یئرینده تورکجه بیر کتیبه قازدیرمیشدیر. بو آبیده هله ده خوراسان‌ین دره‌گز شهرینین کلات‌یندا دورور. 24 بنددن عیبارت اوْلان بو شئعرلر بؤیوک بیر قایانین 15لیگینده قازدیریلمیشدیر. خوش خطله عرب الیفباسی ایله قازان اوستانین آدی بللی اوْلماسا دا٬ شئعرلرین سؤیله‌یه‌نی آبیده‌نین آلتیندا قازیلمیشدیر. او دا افشارلاردان اوْلان «گولبون آفشار»دیر. اوْنون حاققیندا معلوماتیمیز آزدیر٬ آنجاق بیلیریک نادیر شاه ساراییندا اؤنه‌ملی یئری واریمیش. ایسلامدان سوْنرا تورک تاریخینده هله تایی آز اوْلان بو کتیبه 1155-1157ینجی ایللرده قازیلمیشدیر.

کتیبه ترکی نادر شاه افشار(کتیبه نادری)
این سنگ نوشته ترکى معروف به کتیبه نادرى در مدخل دربند ارغون شاه در کلات نادرى٬ ملک پدرى نادر(دره‌گز خراسان)، پیش از آبادی دربند قرار دارد. اشعار به خط ترکى به سال ١١٥٥-١١٥٧ بر روى صخره بزرگى حک شده است. ارتفاع کتیبه از سطح رودخانه ١٥ متر بوده دارای ٢٤ بیت شعر ترکی (٤ مصراع فارسی) است. اشعار متعلق به “گلبن افشار” از شاعران دربار نادر شاه افشار است. در باره وى معلومات گسترده اى وجود ندارد. شعر در ستایش ثنای نادر پسر شمشیر است و با حمد خدا شروع می شود و همچون دیگر آثارش با مرگ او ناتمام مانده است. حکاک این کتیبه کم‌نظیر در تاریخ اسلامى و ترکى دانسته نیست.

 ایندی ایسه بو شئعرلر: 

نادیر داش یازیتی – کتیبه نادری 

 بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم و هوالاعلی Bismillahirrəhmanirrəhim və hüvəl’ə’la

ایبتیدا حمد-ى خودا-یى احد-و فرد-ى قدیم- İbtida həmd-i Xudâ-yi əhəd-u fərd-u qədim
قادیر-ى لم یزل-و عالیم-و دانا-و حکیم-Qâdir-i ləm yəzəl-u âlim-u dâna-vu həkim
او کی بو کون-و مکانی یارادیب قودرتدن-O ki bu kun-u məkanı yaradıb qudrətdən
او کی بو بحر-و بری خلق’ ائدیب شؤوکتدن-O ki bu bəhr-u bəri xəlq edib şövkətdən
ایکی عالمده اودور بنده‌لره یاور-و یار-İki âləmdə odur bəndələrə yâvər-u yar
حیکمتیندن گؤرونور بنده‌لره هر آثار-Hikmətindən görünür bəndələrə hər âsar
خلق-ى عالم هامى مؤحتاجدیر او درگاههXəlq-i âləm hamı möhtâcdır o dərgâhə
او ووروب نور-و مینا٬ کؤوکب-ى مئهر-و ماهه- O vurub nur-u mina, kövkəb-i mehr-u mâhə
حمد-ى حقدن سورا اولدو قلمیم نور افشان-Həmd-i Həqdən sora oldu qələmim nurəfşan
“بثنا گستری ختم-ی روسول٬ فخر-ی جهان-”Bə səna gostəri-ye xətm-i rüsül, fəxr-i cahan” “
نبی-یى هاشیمى-و احمد-و محمود صیفات- Nəbi-yi Hâşimi-yü Əhməd-ü Məhmud sifât
کیم خودادان اولا داییم “علیه سلام و صلوات-”Kim Xudâdan ola dâyim “ələyhi səlam-ü sələvat”
آل-و اصحابینا هم رحمت-ى بئسیار اولا- Âl-u əshabına həm rəhmət-i besyâr ola
اولا حق یاوری هر کیم اولارا یار اولا Ola Həq yâvəri hər kim olara yâr ola
حمد-ى نئعمت-ى حقدن سورا٬ با صیدق-ى زبان-Həmd-i ne’mət-i Həqdən sora “bâ sidq-i zəban”
فرضدیر بنده‌لره مدح-ى شهنشاه-ى جهان- Fərzdir bəndələrə mədh-i şəhənşâh-i cahan
او شهنشاه-ى فلک مرتبة-یى چرخ-ى سریر-O şəhənşâh-i fələk mərtəbə-yi çərx-i sərir
شاه نادیر٬ کی آدی تک یوخ٬ میثل-و نظیر-Şâh Nâdir, ki adı tək yox, misl-ü nəzir
دئمک اولماز بو شهنشاه٬ بلکى اولا پئیغمبر-Demək olmâz bu şəhənşah, bəlki ola peyğəmbər
یا موقررب ملکدیر اولوب از نوع-ى بشر-Yâ muqərrəb mələkidir olub əz növ’-i bəşər
لئیک چون قودرت-ى حق ظاهیر ائدیب بیش از پیش- Leyk çün qudrət-i Həq zâhir edib biş əz piş
نظر-ى حق اونا٬ هر کیمسه دئسه حق٬ دیمیش- Nəzər-i Həq ona, hər kimsə desə Həq, dəymiş
نیسبت ایله شرف-و فخر-ى اوجاق-ى تئیمور-Nisbət ilə şərəf-u fəxr-i ocâq-i Teymur
حسب ایله به جهان٬ شاه-ى شهاندیر مشهور-Həsəb ilə bə cahan şâh-i şəhandır məşhur
موصطفا خولق-و مسیحا دم-و یوسیف طلعت- Mustəfa xulq-u Məsiha dəm-u Yusif təl’ət
بوعلی دانیش-و حاتم کف-و لوقمان حیکمت-Buəli dâniş-u Hâtəm kəf-u Luqman hikmət
قابیلییتله اونا وئردی خوداوند-ى کریم-Qabiliyyətlə ona verdi Xudâvənd-i Kərim
تاج-و تخت-ى شهی-و عدل-و کرم٬ خلق-ى عظیم-Tâc-ü təxt-i şəhi-yü ədl-ü kərəm, xəlq-i əzim
هر شرافت که دئسه‌م شاه-ى شهاندیر کامیل- Hər şərâfət ki desəm şâh-i şəhandır kâmil
مرحمتدن اونون الطاف-ى خودادیر شامیل- Mərhəmətdən onun əltaf-i Xudâdır şâmil
ائعتیقادى (بئله دیر ؟) او شه-ى پاکیزه نهاد-E’tiqadı belədir o şəh-i pâkizə nəhad
باغلامیش صیدق خداونده ائدرلر بئله یاد-Bağlamış sidq Xudâvəndə edərlər belə yâd
اله گیرمز بئله دؤولت “به سپاه و شمشیر-”Ələ girməz belə dövlət “bə sipah ü şəmşir”
اولا بیلمز بئله ایقبال “به فضل و تدبیر-”Olabilməz belə iqbal “bə fəzl ü tədbir”
سن ویریبس اونا بو سلطنت-و تخت-و سیپاه-Sən veribsən ona bu səltənət-u təxt-u sipah
سن ویریبسن اونا تاج-و کمر-و فرر-و کولاه-Sən veribsən ona tâc-u kəmər-u fərr-u kulah
دؤولتیم حافیظى سنسن٬ سنه‌دیر اوممیدیم-Dövlətim hâfizi sənsən, sənədir ümmidim
من سنه باغلامیشام صیدق٬ بودور تأییدیم-Mən sənə bağlamışam sidq, budur tə’yidim
دؤولتیم مونکیرینى سن (ائله دین؟) خوار-و ذلیل-Dövlətim münkirini sən elədin xâr-ص zəlil
دوشمنیم کورلوغونا یاور اول٬ ائى ربب-ى جلیل-Düşmənim korluğuna yâvər ol ey Rəbb-i cəlil!
چونکى صیدقی بئله‌دیر حقینه “از روی-ی یقین-Çünki sidqi belədir Həqqinə “əz ruy-i yəqin”
بو سببدن اونا الطاف-ى خودا اولدو موعین- By səbəbdən ona əltâf-i Xudâ oldu müin
الینی توتدو خوداوند-ى جهان قودرتدن- Əlini tutdu Xudâvənd-i cahan qudrətdən
کامیاب ائتدی اونو معدیلت-و شؤوکتدن-Kâmyab etdi onu mə’dilət-ü şövkətdən
بخت-و ایقبال ایله هئچ کیم بئله اولماز باقی-Bəxt-u iqbal ilə heç kim belə olmaz bâqi
گون کیمی دؤولتینه٬ عالمه٬ رؤوشن باقی-Gün kimi dövlətinə aləmə rövşən baqi
شاخ-ى گول نشو-و نما (بولدو؟) نم-ى فئیضیندن-Şax-i gül nəşv-u nəma buldu nəm-i feyzindən
کى بو اشعار اولوب مدحسرا “گولبون”دن-Ki bu əş’ar olub mədhsəra “Gülbün”dən

قایناقلار:
ناديرشاه افشارين يازديرديغى ايكى توركجه يازيت- دو نوشته تركى نويسانده شده توسط نادرشاه افشار
ناديرشاه بويروغويلا توركجه يازيلان كلات داش يازيتى -Nadir Şah buyruğuyla Türkcə yazılan Kəlat daşyazıtı – سنگنوشته تركى كلات نوشته شده به امر نادرشاه

نادير شاه افشار دؤورونده تورك ديل،ادبييات و كولتورونه بير باخيش
توحید ملکزاده دیلمقانی

قصر خورشید – کلات نادری
مايکل اکسورزی

دربند ارغونشاه
در قسمت راست دروازه و در سینه کوه کتیبه حجاری شده به دستور نادرشاه افشار وبه تاریخ 1155 هجری قمری و با خط نستعلیق و در24 بیت و در ارتفای 15 متر بالاتر از سطح زمین قرار دارد.
مضمون شعر در مدح خدا و پیامبر اسلام و نادرشاه است.بیت اول فارسی و مابقی به زبان ترکی است.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: