منابع

• آپسو و تیامات اساطیر سومری اصل آدم و حوای تورات و یمه و یمی اوستا و وداها هستند
• معین، محمد، فرهنگ فارسی، انتشارات امیرکبیر جلد پنجم
• کتاب مقدس/ترجمه هزاره نو
• حسن لواسانی نجفی.احسن التواریخ:زندگامی پیامبران از آدم تا خاتم.کانون شریعت۱۳۶۲.

آیا قبل از حضرت آدم (ع) هم انسان هایی در زمین زندگی می کردند ؟

مرحوم علامه طباطبایی (ره) در زیر یکی از آیات سوره نساء می فرماید : از ظاهر سیاق بر می آید که مراد از " نفس واحده " آدم (ع) و مراد از "زوج ها " حوا می باشد که پدر و مادر نسل انسانند و مانیز از نسل آن هستیم از آیه شریفه روشن می شود که نسل موجود از انسان ،تنها به آدم و همسرش منتهی می شود و جز این دو نفر هیچ کس دیگری در انتشار این نسل دخالت نداشته است .

اما زمین شناسان عمر نوع بشر را بیش از میلیون ها سال دانسته اند و برای این گفتار خود از سنگواره ها و اسکلت های سنگ شده انسانهاییقدیمی دلایلی آورده اندکه عمر هر یک از آنها طبق معیار های علمی بیش از پانصد هزار سال است . این امکان وجود دارد که قبل از ابوالبشر (ع)  در زمین زندگی کرده و سپس منقرض شده باشند و این پیدایش انسانها و انقراضشان تکرار شده ،تا پس از چند دوره ،نوبت به نسل حاضر رسیده باشد.

ممکن است از برخی ایات شریفه قرآن استنباط شود که قبل از آفرینش حضرت ادم ابوالبشر (ع) و نسل او ،او انسانهایی دیگر در زمین زندگی کرده اند . مانند آیه 30 از سوره بقره که می فرماید :" زمانی که پروردگارت به فرشتگان فرمود می خواهم در زمین جانشینی بگذارم . گفتند ( باز ) در زمین کسانی می گذاری که در آن فساد کنند و خونها بریزند  ."

از این آیه شریفه بر می آید قبل از آفرینش بنی آدم  (ع) دوره دیگری بر بشر گذشته است . در برخی روایات وارده از امامان معصوم (ع) مطالبی آمده که سابقه ادوار بسیاری از بشر را قبل از دوره حاضر اثبات می کند .در کتاب توحید ( ص 277 . ج 2 .) از امام صادق (ع) روایتی نقل شده که امام (ع) به راوی فرموده اند : شاید شما گمان می کنید که خدای عزوجل غیر از شما هیچ بشری دیگری را نیافریده است . نه چنین نیست فبلکه هزار هزار آدم آفرید که شما از نسل آخرین آنها هستید .

مرحوم صدوق (ره ) در کتاب خصال ( ج2_ ص 652 ) در حدیثی از امام باقر (ع) روایت کرده است خدای عزوجل از روزی که زمین را آفرید . هفت عالم را در ان خلق و سپس منقرض کرده استکه هیچ یک از ان عوالم از نسل آدم ابوالبشر (ع) نبوده است و خدای متعالهمه انها را از پوسته روی زمین آفرید و نسلس را بعد از نسل دیگر ایجاد کرد و برای هر یک عالمی بعد از عالم دیگر پدید آورد تا در آخر . آدم ابوالبشر (ع) را بیافرید و ذریه اش را از او منشعب ساخت.

انواع انسان  ( از کتاب دائره المعارف .نوشته عبدالحسین سعیدیان . ج2. ص 1401 )

انسان ابتدایی :برخی از دانشمندان مرکز اصلی پیدایش انسان را افریقا می دانند که 20 میلیون سال پیش بوجود آمده اند و چون  از لحاظ گلبول های خون شبیه به میمون هستند عده ای انسان را از نسل میمون مدانند.

انسان پکن : در حدود 400 تا 500 هزار سال پیش در ناحیه پکن زندگی می کرده اند . تا حد زیادی به حیوان شباهت داشته است .دارای زانوی خمیده و سری کوچک بوده است .نخستین اثر این این نوع در سال 1899 در چین یک دندان بود و در سال 1920 اندسن استخوان هایی از آنرا پیدا کرد .

انسان نئاندرتال :در حدود 140 هزار سال پیش بوجود  آمده و در حدود 70 هزار سال می زیسته است .

انسانهای کرمانیون : این نوع انسان از ابزار های پیشرفته مانند ابزار های سنگی استفاده می کرده است .

انسان در حدود پانصد هزار سال پیش طریقه استفده از آتش را نمی شناخت لذا گوشت خام مصرف می کرد. در حدود  6500 سال قبل از میلاد قدیمی ترین دهکده در تپه های مرزی کردستان به نام جارمو به دست بشر بوجود آمد . قدیمی ترین سنگواره بدست آمده از انسان نئاندرتال است که در نزدیکی دوسلدروف آلمان بدست آمده و متعلق به چهل هزار سال پیش است . حدس زده می شود این نوع انسان در حدود 22 هزار سال پیش با انسان کرمانیون که از آسیا به اروپا مهاجرت کرده است در جنگ شده اند و از میان رفته اند .

عصر حجر : این عصر در اروپا حدود 500 هزار سال پیش بوچود آمد

عصر مس : در  6000 سال قبا از میلاد در بین النهرین آغاز شد.

عصر مفرغ : مفرغ آلیاز مس و قلع است و در حدود 2800 قبل از میلادبه وسیله سومریان کشف شد.

عهد آهن : در 1300 سال پیش از میلاد توسط هیت ها در ترکیه امروزی کشف شد.

قله حضرت آدم (ع) ؛ قدمگاه اولین پیامبر  کوه به عنوان سمبل بزرگی ومقاومت ، نه تنها در ادبیات و افسانه ها و فرهنگ عامه مردم، بلکه در مذاهب مختلف توحیدی و آئین های غیر توحیدی نیز از جایگاه ویژه ای برخورداراست. کوه سینا محل  نزول وحی به  حضرت موسی(ع) است وکوه المپوس نمادی از خانۀ افسانه ای خدایان یونان باستان و بالاخره جبل الرحمه ، کوه نور، کوه احد و ... که دراعتقاد مسلمانان از قداست خاصی برخوردارند. در قرآن مجید، ازکوه ها به عنوان اوتاد (میخ ها ) نام برده شده است . قلۀ آدم Adam’s peak در کوه 2300 متری راهون واقع در جنوب سریلانکا از جمله کوه های مقدسی است که بین پیروان مذاهب مختلف جایگاه ویژه ای دارد . بوداییان این کوه را به عنوان سری پادا (جای پای  بودا ) ستایش می کنند . هندوان معتقدند این محل جای پای شیوا(يكي از خدايان هندي) است و به  آن احترام می گذارند . مسیحیان آن را جای پای حضرت آدم(ع) می دانند. مسلمانان محلی سریلانکا نیز اعتقاد دارند که خداوند حضرت آدم(ع) را پس رانده شدن از بهشت و هبوط به زمین در این مکان بر روی یک پا ایستانيد تا توبه اش  پذیرفته شود، لذا این اثرجای پای حضرت آدم (ع) است. حقیقت اعتقادات این ادیان چهارگانه (که هر کدام در سریلانکا پیروانی دارند )هر چه باشد ، این کوه محل تلاقی اعتقاد مشترک آنان مبني بر قداست این محل است .  قله آدم دارای بیش از 2300 متر ارتفاع است و حتی از کلمبو پایتخت سریلانکا نیز مشهورتر است . فرو رفتگی صخره در قله آن ، نمایانگر جای پای بزرگی به ابعاد حدود یک متر در دو متر می باشد و از روزگاران کهن این محل به عنوان زیارتگاه پیروان مذاهب مختلف به شمار می رفته كه همه ساله دهها هزارنفرازاقشار مختلف مردم با اعتقادات  گوناگون بدور از اختلاف های عقیدتی ، با قلبی آکنده از عشق وایمان و محبت ، ذکرگویان از دامنه کوه با پایی برهنه به  سمت قله ره می پیمایند. به  علت کوهستانی و جنگلی بودن مسیر حرکت و وجود حیوانات وحشی و مه غلیظ و بارانهای شدید موسمی، ایام زیارتی قله آدم (ع) فقط فصل خاصی از سال را در برمی گیرد که معمولا از ماه دسامبر (آذرماه) آغاز وتا اوایل آوریل (فروردین ماه) ادامه می یابد . در ابتدا، راه رسیدن به  قله خیلی ناهموار بود ، ولی در اثر رفت وآمد هاي بسيار مسیرهای بهتر و آسانتری نیز شناخته شد .  در حال حاضر سه راه  برای رسیدن به  قله مورد استفاده قرار می گیرد : 1- راهی که ازشهر هتن (Hottan) آغاز وبا گذر از روستاهای کوهستانی به  قله می رسد. 2- راهی که ازشهرراتناپورآغاز وبا گذرازروستاهای گیلیمالد و پالاباتگاله به قله ختم میشود. 3- مسیری که از کورووتیا شروع وبه قله منتهی می گردد. بهترین راهی که در حال حاضر اغلب زائرین ازآن استفاده می کنند مسیر شماره یک است که عموما از میان باغ های چای عبور می کند . راهی که از شهر رانتاپورا آغاز می شود معمولا از میان جنگل هایی عبور می کند که حیوانات وحشی از قبیل خرس ، شیر ، یوزپلنگ و ....در آنجا یافت می شود و قسمتی از آن نیز از کنارجنگل معروف باران سریلانکا (Virgin Rain ) می گذرد . این راه اگرچه دارای استراحتگاه های متعددی است ، ولی راه دشواري است. طبیعت سبز و جادویی منطقه، موسیقی افسونگر آبشارها و جویبارها ، نغمات آسمانی و گوش نواز پرندگان هر زائر و مسافری را به لذتی مدام و مستدام می برد و مسحور می کند. زائرینی که از این راه استفاده می کنند، در مسیر خود از کنار معبدی ژاپنی عبور می کنند. هر روز صبح با طلوع خورشید ، یک روحانی ژاپنی همراه با خواندن سرودهای مذهبی طبل بزرگ خود را به  صدا در می آورد و در کنار او روحانی دیگر با کوبیدن طبل های کوچکتر او را همراهی می کند .  صدای طبل از پایین کوه و صدای زنگ معبد قله آدم (ع) از بالای کوه درهم آمیخته و در کوهستان های اطراف می پیچد و پژواک آن هارمونی زیبا و شنیدنی را به  وجود می آورد که هر شنونده ای را مبهوت و حیرت زده نموده  و به لحظاتي معنوي و دل انگيز مي برد كه خاطره آن براي سالیان سال در ذهنش باقی می ماند. براساس گفته برخی، بهترین مسیری که در حال حاضر برای صعود به قله استفاده می شود، سال ها پیش توسط زائرین ایرانی کشف شده که در آن زمان نام این مسیر را "راه صلواتی" گذاشته اند. امروزه زائرین با استفاده از وسیله نقلیه ، خود را به  معبد صلح می رسانند ، ولی از آنجا به  بعد مجبورند که با پای پیاده عازم قله شوند ودر طول مسیر ، پله های متعددی را طی کنند که در دل کوه وصخره ها کنده شده اند . جایگاه بعدی محلی است به نام « سیتاگانگولا »(  Seetha Gangula) که درآن چشمه آب زلال وسردی وجود دارد زایرین در آن چشمه ، شستشو مي نمايند ،لباس پاکیزه و سفید می پوشند و سكه هايي كه براي نذر آورده اند در آب چشمه شسته و آماده زیارت جای پای حضرت آدم (ع) می شوند. پس از طی مسافتی به محل باریک و شکاف مانندی می رسند که فقط یک نفر می تواند از آن عبور کند بعد از آن شیب تندی وجود دارد که بالا رفتن از آن کار سخت وطاقت فرسایی است. طول مسیر پیاده روی حدود 5/6 کیلومتر است و زائرین هرچه به مکان مقدس نزدیک ترمی شوند حالت معنوی بیشتری به خود می گیرند. از سخنان نابجا پرهیز می کنند و به تکرار ذکر و دعا می پردازند. آنان به هنگام حرکت به سمت قله وقتی از کنار ديگرزائران عبور می کنند این سرود را مي خوانند:" امیدواریم الطاف خداوند متعال شامل حال شما شود ، ای کسانی  که در حال پایین آمدن ( یا بالا رفتن) هستید." در آخرین نقطه مسیر و در نوک قله یک سکوی بزرگ و هموار وجود دارد. در یک طرف سکوچراغی است که در طول سال همیشه با استفاده از روغن نارگیل روشن نگاه داشته میشود. روغن این چراغ بوسیله نذرو نیاز زائرین تامین می شود.اغلب مردم برای ادای مناسک مخصوص گرد این چراغ جمع می شوند و پس از پایان زیارت با به صدا درآوردن زنگ بزرگی پایان مراسم  را اعلام می كنند. زیارت کنندگان برای در امان بودن از گرمازدگی  اغلب شبانه به سمت قله صعود می کنند و پس از زیارت نیزحدود دو ساعت در بالای کوه به انتظار طلوع خورشید که منظره ای بدیع،  زیبا و وصف ناپذیر دارد می نشینند.  باد شمال شرقی- که در این فصل می وزد- منظره ای زیبایی از حرکت ابرهای سفید  را در پایین قله به وجود می آورد . به هنگام تابش اولین اشعه خورشید ابرها به صورت مثلثی شکل مشاهده می شوند. این منظره زیبا  در سه مرحله تکامل یافته و تا حدود نیم ساعت در افق نمایان است  بطوریکه هر بیننده ای تصور می کند که خورشید سه بار طلوع می کند. چون ابتدا خورشید به رنگ صورتی کم رنگ است و پس از چند دقیقه به صورت یک گوی آتشین قرمز رنگ در می آید و در نهایت به رنگ طلایی تبدیل می شود. پس از طلوع کامل خورشید سایه آبی رنگ کوه مقدس بر روی کوههای مجاور می افتد و مردم عادی این پرتوافکنی  و تششعات زیبا را ناشی از سنگ های گرانبهای زیادی می دانند که در دل این کوه نهفته است. اعتقاد مسلمانان نسبت به کوه راهون همانگونه که پیشتر اشاره شد اکثر مسلمانان محلی نسبت به این کوه احترام خاصی قائلند و در فصل زیارت همراه با پیروان ادیان دیگر برای زیارت جای پای حضرت آدم (ع) راهی این قله می گردند. آنان با استناد به روایات و کتب تاریخی بر صحیح بودن جای پای حضرت آدم تاکید می ورزند. مرحوم سید اختر امام ، استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه" پرونیا" در مقاله ای تحت عنوان «روابط تاریخی بین ایران و سیلان» با استناد به روایتی از تاریخ ابن اثیر نقل می کند که حضرت علی(ع) فرمودند: حضرت آدم(ع) در قله سیلان فرود آمد. سعودی نیز درمروج الذهب نقل می کند که : آدم ابوالبشر در کوه راهون در جزیره سراندیب هند فرود آمد. خاقانی شاعر معروف فارسی زبان در مدح پیغمبر اسلام (ص) می گوید: گر مدحتش به خاک سراندیب ادا کنم               گوهر زخاک آدم و حوا برآورم در جای دیگر سروده است که:    آنجا که دم گشاد اسرافیل دعوتش                    جان بازیافت پیر سراندیب در زمان در لغت نامه برهان قاطع شرح سراندیب را این چنین می خوانیم: "نام کوهي است مشهور که  حضرت آدم عليه السلام از بهشت بدانجا فرود آمد ومقام کرد و نقش قدم او در آنجا هست ، و بعضي گويند نام شهري است بزرگ بر لب دريا و آن کوه منسوب به آن شهر است ، و گويند قبر ابوالبشر در آنجا است." نظامی هم از آن اینگونه یاد می کند:       سرانديب را کار بر هم زدم                         قدم بر قدمگاه آدم زدم ابن سینا نیز در کتاب جواهرنامه خود در خلال تشریح کیفیت سنگ های قیمتی موجود در سریلانکا به مسئله جای پای حضرت آدم (ع) در آنجا اشاره کرده است. ابن بطوطه در کتاب خود شرح مفصلی از زیارت جای پای حضرت آدم (ع) در کوه راهون آورده و درپاسخ پادشاه سیلان که هدف از سفر وی به سیلان را سوال کرده بود،جواب میدهد که برای زیارت جای پای حضرت آدم (ع) آمده ام، لذا پادشاه سیلان مقدمات سفر وی به قله را فراهم می سازد. بر اساس اعتقاد برخی مسلمانان سریلانکایی سنگ های گرانبهای یاقوت،زمرد،زبرجد و ... موجود در سریلانکا که اغلب در دامنه های کوه راهون یافت می شوند. از قطره های اشک چشم حضرت آدم علیه السلام است که جهت قبولی توبه اش به در گاه خداوند متعال گریه و زاری کرده است. به هر حال بنای این اعتقادات هرچه که باشد، در حال حاضر قله حضرت آدم (ع) به عنوان یکی از اماکن زیارتی نه تنها برای مردم سریلانکا قابل احترام است ،بلکه یکی ازجاذبه های توریستی این کشور محسوب می شود که با وجود  دشواری راه ، سالانه هزاران جهانگرد و مسافر از این مکان مقدس بازدید می کنند.   منابع: ·        مجلهExplore Srilanka ·        مقاله پروفسورسید اختر امام (تاریخ روابط فرهنگی بین ایران و سریلانکا) ·        مطبوعات سریلانکا ·        فصلنامه فرهنگ و مردم ش 1 ·        مجله چشم انداز- سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی